Taijiquan

TAIJIQUAN A "SZTUKA WALKI" SUN ZI I IDEE TRADYCYJNEJ CHIŃSKIEJ WOJSKOWOŚCI
Konrad Dynarowicz

Mówiąc o Taijiquan polscy autorzy zazwyczaj piszą na temat Zhang Sanfenga (Chang San-Fenga), taoizmu oraz rodziny Yang. Niewielu stara się badać źródła tego stylu. Poniższy artykuł stara się wypełnić tą lukę i nakreślić trochę inne jego oblicze.

Jeśli chodzi o formę to wszystkie style Taijiquan wywodzą się z form rodziny Chen. Natomiast formy rodziny Chen mają swoje źródło w "Klasyce Walki Wręcz" ("Quan Jing") ⁽¹⁾ generała Qi Jiguanga (Chi Chi-Kuanga) (1528 - 1587). Pisma i dokonania generała Qi wywarły olbrzymi wpływ na uwczesną wojskowość chińską oraz po części stały się zaczynem do powstania Taijiquan.

W swojej "Klasyce Walki Wręcz" Qi opisał 32-ruchową formę ręczną, która była przeznaczona do treningu oddziałów wojskowych. Forma ta została stworzona poprzez syntezę najlepszych cech 16-tu stylów, które znał i ćwiczył generał Qi. (Będąc wojskowym i jednocześnie praktykiem sztuk walki był wrogiem "kwiecistych form" czyli form w których występował przerost formy nad treścią.) Podobną rzecz jak z formami ręcznymi uczynił jeśli chodzi o bronie, wykorzystując techniki włóczni Tang Shun-Chih (1507-1560) oraz kija Yu Ta-Yu (1504-1580). Zarówno Tang jak i Yu byli towarzyszami broni generała Qi. Byli nimi także Ho Liang-Chen, Cheng Jo-Tseng, Wu Shu i Mao Yuan-I⁽²⁾, dowódcy polowi ale także reformatorzy wojska i autorzy pism w których przekazywali swoje myśli i doświadczenia.

Tang Shun-Chih oparł swoje pisma - "Wu Pien" - o pracę generała Qi. Nic więc dziwnego, iż uczynił to również i Chen Wangting (1600-1680) twórca stylu Chen Taijiquan. Według historyków Tang Hao i Gu Liuxin 29 postaw zawartych w stylu rodziny Chen wywodzi się ze stylu genereła Qi Jiguanga. Tang Hao odkrył też w Chenjiagou, wiosce rodziny Chen, kopie prac generał Qi⁽³⁾.

Na powstanie Taijiquan miał olbrzymi wpływ generał Qi Jiguang. W tym kontekście nie powinno więc zaskakiwać, że na idee, filozofię i taktykę stylu miały wpływ idee chińskich wojskowych z XVI i XVII oraz oczywiście "Bing Fa Sun Zi" czyli "Sztuka Wojny Sun Zi".

Dla niektórych praktyków Taijiquan może wydawać się to nieprawdopodobnym ale jest to jak najbardziej możliwe.

W pracy "Ta Shou Yoa Yen" Wu Yuxianga można przeczytać następujące słowa: "Jeśli przeciwnik się nie porusza, ja też się nie poruszam; jeśli przeciwnik wykona choćby niewielki ruch, uderzam pierwszy"⁽³⁾. W XVI wieku generał Yu Ta-Yu, słynny również ze swoich umiejętności walki kijem pisał co następuje: "Tuż przed użyciem energii przeciwnik jest twardy. Korzystam z miękkości, która podąża za użytą przez niego energią. Przeciwnik jest wzburzony podczas gdy ja czekam w spokoju manipulując nim podczas gdy on się miota"⁽³⁾.

Natomiast tak naprawdę wiele z tych idei można znaleźć w "Bing Fa Sun Zi". Co tam znajdujemy? "Atakuj, kiedy nie jest na to przygotowany, pojawiaj się tam, gdzie on się tego nie spodziewa". Czytamy również: "Znaj wroga i znaj siebie, a choćbyś stoczył sto bitw, nic ci nie grozi"..."Tak ulotny i nieuchwytny, że nie ma postaci. Tak cudownie tajemniczy, że go nie słychać. Dzięki temu staje się panem losów swojego przeciwnika"⁽⁴⁾.

U Sun Zi możemy przeczytać również myśli na temat metafor "woda" czy "pustka" używanych w Taijiquan a także innych wewnętrznych systemach. "Wojsko można porównać do wody, bo jak woda nie trzyma się wyżyn i podąża w dół, tak i wojsko unika pełni sił, a uderza w ich pustkę"⁽⁴⁾.

Natomiast Ho Liang Chen w swoim "Chen Chi" rozwija idee Sun Zi mówiąc o niespodziewanym działaniu, energii i spontaniczności, a więc o ideach tak nierozerwalnie związanych z Taijiquan. O niespodziewanym działaniu mówi co następuje: "Nasza stałość (spokój) jest niespodzianką dla niecierpliwego nieprzyjaciela, twoja swoboda jest niespodzianką dla zmęczonego przeciwnika...Wszystko może byćniespodzianką"⁽⁴⁾.

Również i w "Podręczniku z Dwóch Sal" autorstwa Chen Wangtinga, można znaleźc bezpośrednie odniesienia do "Bing Fa Sun Zi": "Każdy wie jak wykonać rzut czy zablokować atak przeciwnika ale tylko kilku wie jak zdobyć przewagę dzięki działaniu przeciwnika"⁽⁵⁾. A co pisze Sun Zi: "Kto potrafi zwyciężać zależnie od zmian w sytuacji przeciwnika, o tym powiadają boski" ⁽⁴⁾.

W "Podręczniku..." można również znaleźć dosłowne nawiązania do "Tan Daoji" (czyli "Trzydziestu Sześciu Podstępów") a konkretnie taktyki nazywanej "Zwód na Wschód i Atak od Zachodu": "Przewchwycić atak od przodu i chronić tył, nie pozostawiając miejsca które jest odkryte. Uderzać od zachodu czyniąc hałas od wschodu - oto są strategie, które mistrz musi znać"⁽⁵⁾.

Bez wątpienia można więc stwierdzić, iż chińska tradycyjna strategia wojskowości była wyjątkowo obfitym źródłem dla taktyki i filozofii Taijiquan.

Przypisy:
1. "klasyka walki wręcz" ("Quan Jing") była rozdziałem pracy generała Qi Jiguanga na temat strategii i sztuk walki noszącej tytuł "Nowa książka na temat efektywnych technik" ("Ji Xiao Xin Shu"). 
Prace generała Qi były wielokrotnie wydawane w Chinach i cytowane przez innych wojskowych, były też wydawane pod różnymi tytułami w Japonii i Korei.

(Uwaga autora: W powyższym artykule ze względów praktycznych używam zarówno transkrypcji pinyin, jak i transkrypcji Wade-Gilesa.)